Oudste pand Amsterdam door stadsbrand aan het licht gekomen

Tot vorige week dachten specialisten dat een houten huis aan het Begijnhof uit 1530 het oudste huis van Amsterdam was. Uit nieuw onderzoek blijkt dat een pand op de Warmoesstraat 45 jaar ouder is dan het tot dusver oudste huis. Het pand, tussen een hostel en de Gay Cinema Adonis gelegen, is nu het enige bekende Amsterdamse huis uit de 15e eeuw. Het gebouw schuilt achter een onopvallende voorgevel uit 1800. Hoewel de Warmoesstraat een van de oudste straten van Amsterdam is, was er tot dusver nooit eerder onderzoek gedaan en stond het gebouw niet eens op een monumentenlijst.

Het ontdekte gebouw aan de Warmoesstraat werd gebouwd na de grote stadsbrand van 1452, waarbij twee derde van de Amsterdamse bebouwing verloren ging. Aan het begin van de 15e eeuw waren de meeste panden van hout gemaakt. Hout was een stuk minder kostbaar dan bijvoorbeeld baksteen. Om deze reden werden vooral belangrijke gebouwen, zoals kerken, gebouwd van steen. Doordat het merendeel van de Amsterdamse bebouwing van hout was konden brandjes al snel enorme stadsbranden worden. Dit was het geval in 1421 en 1452.

De stadsbranden van 1421 en 1452

In 1421 kreeg een kleine brand de kans om uit te groeien tot een enorme stadsbrand. De gemeente en burgers hadden amper mogelijkheden om de brand tegen te gaan. Een sterke wind deed de brand sneller verspreiden. Grote wijken van Amsterdam gingen op in vlammen: de brand kwam pas ten einde toen alles was afgebrand. Toen in het jaar 1452 wederom een brand de bebouwing in as legde stelde het Amsterdamse stadsbestuur dat er iets moest veranderen: huizen moesten in ieder geval deels van steen zijn en de rieten daken moesten vervangen worden door dakpannen. Ook werden alle bedrijven die brandgevaarlijk waren verbannen naar de stadsgrenzen.

Technologische ontwikkeling

Ondanks de veranderingen in de bouw vonden er nog redelijk wat branden plaats. Door uitvindingen als de brandspuit werd echter voorkomen dat de branden van 1421 en 1452 werden geëvenaard. In 1672 verbeterde Jan van der Heyden de brandweerpomp; hij schreef tevens het boek Geoctroyeerde Slangbrandspuiten: Uitgevonden door Jan en Nicolaes van der Heyden. Tien jaar later veranderde hij de brandweerorganisatie volkomen: in alle zestig wijken van Amsterdam werden brandspuiten geplaatst. Deze werden bediend door aangewezen functionarissen. Tsaar Peter de Grote probeerde Van der Heyden in 1697 tevergeefs over te halen om met hem mee naar Rusland te gaan. Ondanks het aandringen van Peter de Grote verkocht Van der Heyden de tsaar slechts enkele brandspuiten, voor maar liefst 385 gulden per stuk.

De branden van 2010

Op vrijdag 3 december 2010 ontstond er een brand in het trappenhuis van een pand op de Warmoesstraat. De brandweer had het vuur snel onder controle en een inspectie naar de stand van het gebouw volgde. De inspecteur van de gemeente ontdekte enkele details die wezen op de ouderdom van het gebouw en een monster van het houtskelet werd opgestuurd naar een laboratorium in Berlijn. Hier werd vastgesteld dat het pand stamt uit 1485.