Stonehenge stond symbool voor eenheid

Wetenschappers die tien jaar lang onderzoek deden aan het beroemdste monument uit de Nieuwe Steentijd, Stonehenge, zijn tot de conclusie gekomen dat het symbool stond voor de eenheid tussen de volkeren van het prehistorische Brittannië. Een periode van conflicten en oorlogen werd afgesloten met de oprichting van een monument dat het uiterste vergde van de vroege boerengemeenschappen en dat alleen door samenwerking tot stand kan zijn gekomen.

De bouw van Stonehenge, in het huidige Engelse graafschap Wiltshire op de Salisbury Plains gelegen, voltrok zich in meerde fasen. Het bestaat uit een ronde aarden wal met daarbinnen een cirkel van grote bewerkte stenen. De noordoostelijke ingang van het geheel werd zo geplaatst dat hij precies in de richting stond vanwaar de zon opkwam tijdens de midzomer wende, 21 juni. Een van de grootste stenen structuren, de Altaarsteen stond waarschijnlijk in het midden. Vanaf de ingang strekt zich de Avenue uit, drie kilometer lang. Enorme metershoge en tonnen wegende stenen zijn van grote afstanden aangevoerd. Horizontale stenen werden gestapeld op staande exemplaren en onderling verbonden met messing- en groefverbindingen.

Onderzoek Stonehenge
Archeologen van de universiteiten van Sheffield, Manchester, Southampton, Bournemouth en Londen hebben samenwerkt in het Stonehenge Riverside Project (SRP), het grootste onderzoek dat ooit naar Stonehenge is gedaan. Er is niet alleen gekeken naar Stonehenge zelf, ook de bredere sociale en economische context ten tijde van de belangrijkste bouwperiode, van 3000-2500 voor Chr. is bij het onderzoek betrokken.

Stenen symbool voorouders
Professor Mike Parker Pearson van de universiteit van Sheffield wijst er op dat in de tijd van de bouw van Stonehenge een eiland-brede cultuur aan het ontstaan was. Van Orkney tot aan de zuidkust van Engeland bouwde men op dezelfde manier huizen en maakte men hetzelfde soort aardewerk. Dit stond in schril contrast met het regionalisme en de conflicten en strijd van de voorgaande eeuwen. De archeologen denken dan ook dat Stonehenge de eenheid van de prehistorische Britse volkeren uitdrukt. De grote stenen die vanuit verschillende streken van Engeland, maar ook helemaal uit het westen van Wales naar Stonehenge werden getransporteerd zouden de voorouders van de verschillende groepen symboliseren. Stonehenge was een massale onderneming die alleen uitgevoerd kon worden door samenwerking.

Oriëntatie op zonsopkomst
De archeologen van het Stonehenge Riverside Project denken dat Stonehenge is gebouwd op een plek die al eerder een speciale betekenis had. Ze ontdekten dat de Avenue zich bevindt op een natuurlijke structuur die een as vormt tussen de richting van de zonsopkomst in midzomer en de zonsondergang in midwinter. Het is mogelijk dat de prehistorische Britten deze plek beschouwden als het centrum van de wereld. De midwinter wende was waarschijnlijk van groter belang dan de midzomer wende. De meeste stenen zijn gericht op de plek waar de zon in de winter opkomt.

Functie van Stonehenge

Er is veel gespeculeerd over de functie van Stonehenge. Het zou een prehistorisch sterren-observatorium zijn geweest, een gigantische kalender, een plek met genezende krachten of een druïdetempel. Ook is gesuggereerd dat Stonehenge geïnspireerd zou zijn geweest door de bouwwerken van de oude Egyptenaren of zelfs dat buitenaardse wezens er de hand in hebben gehad. Allemaal onzin, volgens de onderzoekers van het Stonehenge Riverside Project. Alle architectonische kenmerken zijn al terug te vinden in eerdere bouwwerken in Brittannië. Stonehenge is niets meer en niets minder dan de laatste grote uiting van een van de rest van Europa afgezonderde Steentijdcultuur, een monument dat de eenheid tussen de verschillende volkeren van die cultuur symboliseert.

In 1986 is Stonehenge op de Werelderfgoedlijst van Unesco geplaatst. De resultaten van het Stonehenge Riverside Project zijn gepubliceerd in: Stonehenge, exploring te greatest Stone Age mystery.