Alexander de Grote verslaat de Perzen

Op 22 mei 334 voor Christus vond de Slag bij de Granicus plaats. Het was de eerste van drie grote slagen die Alexander de Grote uitvocht met het grote Perziche Rijk van Darius III. Bij de rivier de Granicus zag men een voorproefje van de strijdkracht van het Griekse leger.

De Granicus is een rivier in het huidige Turkije (in de oudheid Klein Azië genoemd). De Perzische satrapen (regionale heersers) in Klein Azie werden verslagen, evenals een grote groep Griekse huurlingen, geleid door Memnon van Rhodos, die aan de Perzische kant vochten. De belangrijkste historische bron voor de Slag bij de Granicus is de Anabases van Alexander, van Lucius Flavius Arrianus.

Bron

De rivier de Granicus.

Dit was een Griek de in de tweede eeuw na Christus leefde in de toenmalige Romeinse provincies Bithynië, in het Noordwesten van het huidige Turkije. Arrianus schreef dus eeuwen nadat de slag had plaatsgevonden, maar hij had de beschikking over bronnen die tegenwoordig verloren zijn gegaan, zoals de geschriften van de Macedonische generaal Ptolemaeus, een ooggetuige van de Slag bij de Granicus. Van deze Ptolemaeus wordt beweerd dat het een halfbroer van Alexander de Grote was.

Moordaanslag op Alexander

In 334 was Alexander de Hellespont overgestoken en trok hij Klein Azië binnen. Memnon stelde voor het graan plat te branden en de voorraden te vernietigen om Alexander tegen te houden, maar de Perzische satrapen wezen dit af. De Perzen verzamelden hun troepen op de oostelijke oever van de rivier de Granicus. Ze stelden hun cavalerie te paard op voor de infanterie. Dit is geen gebruikelijke strategie en de reden van de opstelling is niet helemaal duidelijk. Sommige historici beschouwen het als een kapitale fout van de Perzen, anderen menen dat De Perzen dachten dat hun cavalerie superieur was aan die van de Macedoniërs.

De Britse historicus William Tarn is er van overtuigd er een andere reden was. De Perzen zouden het probleem dat Alexander vormde eens en voor altijd hebben willen oplossen door hem te doden. “De Perzische leiders hadden een zeer galant plan; ze wilden de oorlog voorkomen door Alexander te doden”. Bijna slaagde deze missie. De Perzische legerleider Spithridates hief zijn kromzwaard om de dodelijke slag te leveren, maar Alexanders medestrijder Cleitus doodde de Pers op tijd.

Verrassingsaanval

Ondanks adviezen van Alexanders ondercommandant Parmenion besloot Alexander om  onmiddellijk tot de aanval over te gaan. Hierdoor verraste hij de Perzen. Een afleidingsmanoeuvre van Parmenion gaf Alexander de gelegenheid tot in het centrum van de Perzische linies door te dringen en vele Perzische ruiters te doden. De Macedonische infanterie brak door de linies van de zwakke Perzische infanterie. De Perzische cavalerie sloeg vervolgens op de vlucht en daarmee werd de slag bij de Granicus in het voordeel van Alexander beslist.

Vergelding

Het aantal slachtoffers aan de kant van Alexander lag tussen de 300 en 400. De Perzische verliezen waren aanzienlijk groter. Zo’n 1000 ruiters en 3000 voetsoldaten sneuvelden. Na de vlucht van de Perzische cavalerie waren de Griekse huurlingen die met de Perzen meevochten aan hun lot overgelaten. Ze probeerden, tevergeefs, met Alexander te onderhandelen over hun lot. Alexander beschouwde hen als verraders. Hij gaf het bevel 18000 huurlingen te doden. De overige 2000 werden in kettingen geslagen en als slaven afgevoerd om in Macedonië dwangarbeid te gaan verrichten. Memnon zelf ontkwam en kreeg later van Darius het bevel over de vloot en de kustgebieden.

Gevolgen

De gevolgen van de slag bij de Granicus waren groot. De oude Griekse steden in Klein Azië waren veroverd door Alexander. Eeuwenlang hadden vele Grieken in Turkije geleefd onder Perzisch bewind. Belangrijker was nog dat Alexander nu een bruggenhoofd in Klein Azië had gevestigd dat als uitvalsbasis kon dienen voor verdere militaire campagnes tegen Perzië. De slag markeerde hiermee het begin van Alexanders triomfantelijke campagne: de enorme tocht die de Grieken te wachten stond die hen leidde naar de piramides van Egypte, de paleizen van Perzië, en de olifanten van India.

Bekijk hieronder een korte documentaire over de Slag bij de Granicus.