De geschiedenis van de tomaat

Een wereld zonder tomaten is haast ondenkbaar: geen ketchup, geen pizza’s, geen pasta sauzen, geen tomatensoep. Dit bijzondere fruit komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika, en was dus pas sinds de zestiende eeuw bekend in Europa. Aanvankelijk vonden de Europeanen de tomaat maar niks. Duik mee in het interessante verhaal achter de tomaat.

De voorloper van de tomaat was een kruidachtig groen plantje met kleine groene vruchten in de hooglanden van Peru. Wilde tomaten zijn nog steeds veel te vinden in het Andesgebergte van Zuid-Amerika. Dat de vrucht eetbaar was, wisten de oorspronkelijke bewoners van Zuid- en Midden-Amerika maar al te goed. Zowel de Inca’s als de Azteken verbouwden tomaten en kookten er mee.

Tomatl

Onder de inheemse Amerikanen stond de tomaat bekend als een afrodisium, een opwekkend middel voor de liefde. Vandaar dat de Europeanen de tomaat ook wel de liefdes appel noemden. Het oorspronkelijke woord stamt af van “tomatl”, afkomstig van de Indiaanse taal Nahuatl. Letterlijk betekent dit “opzwellend fruit”.  De allereerste Europeanen die Midden- en Zuid-Amerika bezochten sinds de reis van Colombus in 1492 troffen een landschap vol eetbare tomaten aan. Deze door de Indianen verbouwde tomaten hadden veelal een gele kleur en waren zeer klein, vergelijkbaar met het formaat van een kerstomaatje.

Giftig

De eerste Spaanse ontdekkingsreizigers namen de tomaat mee terug naar Europa. Hier werd de tomaat alles behalve enthousiast ontvangen. Men dacht lange tijd dat de tomaat giftig was. Dit denkbeeld kan ontstaan zijn omdat de tomaat qua uiterlijk overeenkwam met de wolfskers, een zeer giftige Europese fruitsoort. Bovendien zijn alle onderdelen van een tomaatplant ook echt giftig, alleen de vrucht is eetbaar. Wellicht schrok het imago van de tomaat als afrodisium ook nog eens zeer strenge christenen af; zij wilden enkel zedelijk fruit nuttigen.

Decoratie

Om deze redenen werd de fruit slechts gebruikt als decoratie op de tafel, vooral in Noord-Amerika, Engeland en in steden als Florence. Mettertijd vestigde de tomaat zich echter als veel gebruikte fruitsoort in vele keukens. Het oudste kookboek met een recept waarin de tomaat staat vermeld stamt uit 1692, afkomstig uit Napels. De tomaat bleek bovendien zeer goed te gedijen in het Mediterraanse klimaat.

Italië

Hoewel dat nu logisch zou lijken, was Italië in eerste instantie niet de meest gretige ontvanger van de tomaat. Pas eind achttiende eeuw werd de tomaat voor het eerst vermeld in relatie tot pasta in een Italiaans kookboek. Vanuit Europa en Amerika verspreidde de vrucht naar alle continenten van de wereld. De tomaat heeft de neiging om vrijwel overal ter wereld wel te groeien, waardoor vele volkeren op aarde tegenwoordig genieten van de liefdes appel uit de Andes.

Het Andesgebergte, de geboorteplaats van de tomaat.