De wolfskers, een giftige geschiedenis

Wolfskers, ook wel bekend als Nachtschade of Belladonna, is een zeer giftig plantje dat oorspronkelijk voorkwam in Europa, Noord-Afrika en West-Azië. Na gebruik volgen ernstige bijwerkingen, zoals heftige hallucinaties, uitdroging en duizeligheid. Een te hoge inname leidt tot de dood. Door de geschiedenis heen is de wolfskers gebruikt voor zowel moordslag, als medicijn.

In de tijd van Geoffrey Chaucer (eind 14e eeuw) was de plant bekend onder de naam ‘dwale’. Dit kwam waarschijnlijk weer van  het Scandinavische ‘dool’, wat slaap of vertraging betekent, of van het Franse ‘deuil’ wat rouw of verdriet betekent. De officiële naam is Atropa belladonna. Elk deel van de plant is giftig. De wortels zijn het meest fataal; de bessen zijn voornamelijk gevaarlijk voor kinderen. Ook honden en katten kunnen door het eten van de wolfskers het leven laten.

Romeinen

In de oudheid werd belladonna gebruikt als verdoving bij operaties. Daarnaast werden pijlpunten in het giftige goedje gedoopt. Al in het oude Rome wist men van de dodelijke werking van de wolfskers: Livia, de echtgenoot van keizer Augustus, en Agrippina de Jonge, de vrouw van keizer Claudius, gebruikten de wolfskers om tegenstanders te vergiftigen. Sommige geruchten verhalen zelfs dat Livia haar echtgenoot, keizer Augustus, ermee vermoord had. Tijdens de Parthische Oorlog zouden bovendien de troepen van Marcus Aurelius zijn vergiftigd met het plantje

Schotten

De Schotse historicus en humanist George Buchanan (1506-1582) schreef in zijn History of Scotland (1582) dat Macbeth’s leger de Denen tijdens een wapenstilstand opzettelijk versufte met wolfskers. Zo konden de Schotten de nietsvermoedende Denen overmeesteren in hun slaap.

Tekening van de wolfskers.

Cosmetica

Wolfskers werd niet alleen gebruikt als verdovend middel of als gif, ook in de cosmetica heeft het een rol gespeeld. De naam belladonna komt van het gebruik van Italiaanse vrouwen in de 16e eeuw. Ze druppelden het sap van de wolfskers in hun ogen. Dit maakte hun pupillen groter, wat in die tijd als een schoonheidsideaal werd gezien. Op den duur kon dit wel blindheid of andere oogaandoeningen veroorzaken. Tegenwoordig wordt atropine zwavel, een stof uit de wolfskers, in de medische wereld gebruikt bij oogonderzoeken.

Tomaten
Ook in de populariteit van de tomaat heeft de wolfskers een rol gespeeld. Toen de tomaat door Spaanse ontdekkingsreizigers van Zuid-Amerika naar Europa werd gebracht, werd deze aanvankelijk aangezien voor wolfskers, en durfde men de tomaten lange tijd niet te eten. Lees hier meer over de introductie van de tomaat.

Tegenwoordig

De wolfskers heeft dus een lange geschiedenis, van gif en verdoving, tot cosmetica en medicijn. In de 20e eeuw werd een stof uit de wolfskers gebruikt als antistof bij zenuwgas-aanvallen. Tegenwoordig wordt belladonna niet meer in cosmetica gebruikt. In de medische wereld heeft wolfskers nog steeds toepassingen, zoals bijvoorbeeld bij oogonderzoeken of bij Parkinson, vanwege haar pijnstillende en krampverminderende werking. Belladonna is ook nog steeds verkrijgbaar als homeopathisch middel bij hoofdpijn en maagpijn. Blijkbaar kan een giftig plantje met een paar aanpassingen veranderen in een heilzaam medicijn. Voor wie de wolfskers wilt bezichtigen: in Zuid-Limburg groeien ze nog in het wild.