Charles Darwin in Brazilië

Historische reis
Charles Darwin reisde vijf jaar lang over de Atlantische, Pacifische en Indische Oceaan (1831-1836), op zoek naar de pracht van de natuur. Overal waar hij aan land ging onderzocht hij nieuwsgierig de geologie, planten en dieren die er voorkwamen. Deze tocht met het schip de Beagle deed hem de revolutionaire evolutieleer ontwikkelen. In de rubriek ‘Historische Reizen’ bespreken we ditmaal het vroege begin van Darwins reis, zijn tocht naar Rio de Janeiro.

Van Engeland reisde de Beagle via de Kaapverdische eilanden naar de Braziliaanse havenplaats Salvador. Het voornaamste doel van de reis was het in kaart brengen van zeedieptes om navigatiekaarten te verbeteren voor de marine en commerciële zeevaarders in de Nieuwe Wereld. De kapitein, Robert FitzRoy, vond het handig een geoloog en naturalist aan boord te hebben en vond een gewillige kandidaat in de nog jonge Charles Darwin (22 jaar).

Op 28 februari 1832 bereikte het schip Salvador. De bemanning bleef enkele dagen en Darwin stond versteld van de fantastische natuur die hij in het binnenland aantrof. Hij was minder te spreken over de zware slavernij in de regio, en kreeg nog een felle ruzie met kapitein FitzRoy die de slavenhandel verdedigde. De ruzie was echter alweer bijgelegd toen de Beagle op weg ging naar de volgende bestemming: Rio de Janeiro.

Onderweg naar Rio ving Darwin een jonge haai. “Het kost weinig vaardigheid om ze te vangen”, schrijft hij. Aan boord vermaakte Darwin zich prima. “Het is een uitstekend moment voor het studeren. Er is weinig dat iemand stoort. Sinds we Bahia [Salvador] verlieten zijn we alleen wat haaien en vogels tegen gekomen.” Daarnaast genoot hij elke avond van de nachtelijke hemel, die op zee zeer goed te bekijken valt.

Jungle in Brazilië.

Op de reis naar Rio bezochten ze nog de Abrolhos eilanden, vijf kleine rotsachtige eilanden. Darwin schrijft dat ze onbewoond zijn, maar wel regelmatig bezocht worden door vissers. De bemanning ging eventjes aan wal. Terwijl de anderen een jacht beginnen op de vogels, trekt Darwin erop uit om de rotsen, insecten en planten te bestuderen. De jacht op de vogels bleek zo succesvol, dat niet alle afgeschoten vogels aan boord mee konden. Ook ving Darwin nog een glimp op van een schildpad, die snel weer wegdook bij het zien van de hele bemanning.

Op 3 april 1832 bereikte de Beagle Rio de Janeiro. Darwin verkende de straten en merkte op dat het er een vrolijke en drukke boel was. De huizen waren erg kleurrijk en versierd met balkonnetjes. Hij zag vele kerken en vond het een zeer bedrijvige stad, waardoor hij Rio de Janeiro zag als de commerciële hoofdstad van Zuid-Amerika. Hij merkt op dat voor velen het leven kort en onzeker is in deze regio. “De vele doden komen vooral door overmatig drinken: weinigen kunnen de verleiding tot alcohol weerstaan, wanneer ze vermoeid zijn van het zakenleven en het hete klimaat.”

Het meeste keek Darwin uit naar de tocht naar de jungle. “Wat is er plezieriger dan het bekijken van de Natuur in zijn meest grandioze vorm in de Tropische regionen?”, schrijft hij. In de oerwouden wist Darwin niet wat hij zag: apen, vlinders, krokodillen, exotische bloemen, lianen, de meest vreemde insecten. Hier, in de rijke fauna van Brazilië, deed Darwin zijn eerste indrukken op voor zijn later beroemd geworden boek On the Origin of Species.

Kaart van de reis van de Beagle (klik erop om te vergroten).