In de tweede helft van de zestiende eeuw waren de zeventien Nederlandse gewesten in opstand gekomen tegen de Spaanse koning Filips de Tweede. In het begin ging het helemaal niet om het vestigen van een nieuwe, onafhankelijke staat. De Nederlanden kwamen in opstand vanwege een veelheid van oorzaken: verzet tegen de onderdrukking van het protestantisme, tegen de aantasting van de oude rechten van de adel, de steden en de gewesten en verzet tegen de toenemende Spaanse invloed op het bestuur. Pas in 1581 werd met de Acte van Verlatinghe door een aantal verenigde gewesten te kennen gegeven dat zij Filips de Tweede niet langer als hun heerser erkenden. Enkele jaren later kwam de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tot stand.
Verbond met Frankrijk
In 1635 sloot de Republiek een alliantie met Frankrijk om gezamenlijk de Zuidelijke Nederlanden te heroveren. Zover is het nooit gekomen. Wel werden Maastricht, Noord-Brabant en Zeeuws Vlaanderen veroverd op de Spanjaarden.
Door het verbond met Frankrijk ging de Nederlandse Opstand deel uitmaken van een breder internationaal conflict in Europa: de Dertigjarige Oorlog (1618-1648), voornamelijk uitgevochten op het grondgebied van het Duitse Rijk. Duitsland was geen eenheid, maar een lappendeken van min of meer onafhankelijke vorstendommen. Aan het hoofd van deze lappendeken stond een Habsburgse keizer, die de macht van de lokale vorsten probeerde te beknotten. De Duitse vorsten kwamen hier tegen in het geweer, vooral in het Noorden. Ze verbonden hun lot aan dat van de protestanten in hun gebieden, waardoor het verzet tegen de keizer het karakter van een godsdienstoorlog kreeg.
 |
| Fransen in gevecht tijdens de Dertigjarige Oo |
De Dertigjarige Oorlog kende meerdere fasen waarin het katholieke Oostenrijk en Spanje tegenover wisselende coalities van protestantse staten stonden. Frankrijk zag een kans zich te ontworstelen aan de omsingeling door Habsburgse territoria (Spanje en het Duitse Rijk) en ging zich ermee bemoeien. Frankrijk sloot een bondgenootschap met de Nederlandse Republiek en het protestantse Zweden. De bemoeienis van Frankrijk was doorslaggevend, de Habsburgers verloren de Dertigjarige Oorlog.
Gevolgen
De oorlog vocht men grotendeels uit in de Duitse gebieden. Het leidde tot verwoestingen op een tot dan toe ongekende schaal. De troepen bestonden uit huurlingen die stad en platteland afstroopten en verwoestten. Er vonden talloze moordpartijen plaats, met als dieptepunt de slachting in de stad Magdeburg, de Magdeburger Hochzeit. De landbouwproductie nam af, omdat boeren gevlucht of vermoord waren. Hongersnood was het gevolg. De schattingen over de aantallen slachtoffers lopen uiteen van 6 tot 12 miljoen, op een bevolking van 20 miljoen.
Vredesonderhandelingen
Vanaf 1641 begon men te onderhandelen over een mogelijk vredesverdrag. Ook de Nederlandse Republiek nam deel. Deze onderhandelingen culmineerden in 1648 in de Vrede van Westfalen. Die vrede bestond uit twee afzonderlijke verdragen: De Vrede van Osnabrück die de kwesties in Duitsland regelde, en de Vrede van Münster. De Republiek werd door dit laatste verdrag erkend als onafhankelijke mogendheid, ook door Spanje. De frontlijn ten opzichte van de Zuidelijke Nederlanden van dat moment werd de landsgrens.
Met de Vrede van Münster had Nederland zich dus gevestigd als onafhankelijke staat. Dankzij de godsdienstoorlogen in het Duitse Rijk maakte Nederland deel uit van een groter internationaal conflict. Ineens had Nederland bondgenoten in de strijd tegen Spanje. De vorming van Nederland is dus sterk verbonden aan de Dertigjarige Oorlog, de alliantie met Frankrijk en de religieuze strijd in Europa tussen katholieken en protestanten.
 |
| De viering van de Vrede van Münster (1648) door Bartholomeus van der Helst. |
1 opmerking:
Een belangrijke dag voor de Nederlandse geschiedenis. Het was met het sluiten van de vrede van Munster dat Nederland internationaal erkend werd als onafhankelijke staat. Toch wist ik deze datum niet uit mijn hoofd (het jaartal wel) en zal de gemiddelde Nederlander niet eens van de vrede van Munster gehoord hebben.
Raar eigenlijk, dat men heer in Nederland zo weinig geeft om een cruciaal punt in de Nederlandse geschiedenis, de beëindiging van een strijd voor onafhankelijkheid die generaties in beslag nam. Het is alsof de Amerikanen niets geven om hun overwinning op de Britten, alsof het de Bulgaren niets kan schelen hoe en wanneer zij onafhankelijk werden van de Turken. Kennelijk willen de Nederlanders van hun geschiedenis in de 17e eeuw niets anders weten dan dat zij aan slavernij en kolonialisme deden.
De onafhankelijkheid van Nederland is ook helemaal geen prettig thema in de dagen van Europese Integratie. Stel dat mensen op het idee komen dat volkeren met hun eigen gebruiken hun eigen landen zouden mogen besturen..
Een reactie posten