Het Meisje met de Parel

Wie was het meisje dat model heeft gestaan voor Vermeers beroemde schilderij Het Meisje met de Parel? Professor Conrad Rudolph, hoogleraar middeleeuwse kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Californië, kwam met nieuwe ideeën om dit raadsel te ontsluieren. Hij denkt met geavanceerde forensische technieken voor gezichtsherkenning de identiteit te kunnen achterhalen.

Binnen een maand gaat dit onderzoek van start, zo meldt de Engelse krant The Guardian. Forensische wetenschappers gebruiken speciale software waarmee slachtoffers van moord en eventuele daders kunnen worden geïdentificeerd. Bepaalde gelaatstrekken worden heel precies opgemeten zoals de afstand tussen iemands ogen, of tussen mond en neus. Deze metingen zijn bijna even betrouwbaar als vingerafdrukken. Of dat ook geldt voor portretten, geschilderd of gebeeldhouwd, wordt nu onderzocht. 

Veroudering

Een andere forensische techniek die Rudolph wil toepassen is het zogenaamde ’verouderingsprogramma’. Hiermee worden ‘volwassen’ afbeeldingen geproduceerd van kinderen die al jarenlang vermist zijn. Als het meisje met de parel in haar latere leven opnieuw geportretteerd is, zou dit iets kunnen opleveren.

Artistiek

Er moeten nog wel wat technische problemen worden opgelost. Portretten zijn afbeeldingen van gezichten in twee dimensies. Maar bovenal zijn zij een artistieke interpretatie van iemands persoonlijkheid. Het is maar de vraag hoe werkelijkheidsgetrouw de afbeelding is. De schilder kan, om zijn opdrachtgever te plezieren, zijn onderwerp geflatteerd hebben.

Vermeer

Het Meisje met de Parel is een schilderij uit 1665-1667 van Johannes Vermeer. Het is in het bezit van het Mauritshuis in Den Haag. Over Vermeers leven is niet veel bekend. Hij werd in 1632 in Delft geboren. Zijn vader dreef in die plaats een herberg genaamd Mechelen. Bij wie Johannes in de leer is geweest is niet duidelijk; wellicht bij Carel Fabritius. Hij trouwde in 1653 en kreeg vijftien kinderen waarvan er vier zeer jong stierven. Zijn productie was niet groot: hij maakte hooguit 2 schilderijen per jaar.

De handtekening van Vermeer.

Mecenassen

Kunsthistorici denken dat Vermeer niet veel voor de kunstmarkt schilderde. Hij werkte vooral in opdracht voor een kleine groep mecenassen die zijn werk bijzonder waardeerden. Zijn financiële situatie is altijd problematisch geweest maar verslechterde dramatisch gedurende de laatste jaren van zijn leven. Hij maakte schulden en moest geld lenen. Schilderijen verkocht hij sinds 1672 niet meer. Drie jaar later overleed hij.

Parelmeisje

Wie het meisje met de parel is onbekend, zoals geldt voor alle personen die hij geschilderd heeft.  Er is wel geopperd dat het zijn oudste dochter Maria is op twaalf- of dertienjarige leeftijd. Het is zelfs nog maar de vraag of het Meisje met de Parel wel een echt portret is. Volgens kunsthistorici is het zeker geen portret zoals die in de zeventiende eeuw gemaakt werden. Bij portretten zijn de modellen meestal niet anoniem. Het is eerder een tronie: een afbeelding van een opvallend gezicht of gelaatsuitdrukking.

Zeker is wel dat het Meisje met de Parel altijd tot de verbeelding heeft gesproken. De Amerikaanse Tracy Chevalier schreef een boek over haar: Girl with a Pearl Earring, dat in 2003 verfilmd werd.

Bron: Scheider, N., Jan Vermeer, 1632-1675 (1994).