Jeanne d’Arc

Vandaag is het Jeanne d’Arc dag in Frankrijk. Op 30 mei 1431 werd het 19-jarige meisje namelijk op de brandstapel gegooid in Rouen. Ze is beroemd omdat ze bij de Franse troepen een nieuwe strijdvaardigheid teweeg bracht. Het gebeurde tijdens de Honderdjarige Oorlog tegen Engeland: dat een boerenmeisje zich een rol toe-eigende in de bladzijden der geschiedenis. Ze slaagde erin eerst Orléans te ontzetten en vervolgens de Engelsen uit de hele Loire vallei te verdrijven. Wij duiken in dit artikel dieper in haar verleden.

Er zijn weinig historische figuren die zo tot de verbeelding hebben gesproken als Jeanne d’Arc. Ze was een eenvoudig boerenmeisje uit Lotharingen dat leefde in de tijd van de Honderdjarige Oorlog tussen Frankrijk en Engeland. Deze Honderdjarige oorlog was niet een enkele oorlog, maar in feite een reeks elkaar opvolgende conflicten tussen 1337 en 1450. Vredesverdragen beëindigden telkens de vijandelijkheden en brachten dan voor een korte periode relatieve rust. De Engelse koningen maakten aanspraak op de Franse troon en de Franse koningen probeerden de Engelsen te verdrijven uit het hertogdom Gascogne dat zij in hun bezit hadden.

Kroonprins onterfd

In het begin van de vijftiende eeuw laaide de oorlog weer op. in 1415 viel de Engelse koning Hendrik IV Frankrijk binnen. De oorlog verliep slecht voor Frankrijk. Bij het Verdrag van Troyes  (1420) werd de kroonprins Karel VII onterfd. De Engelse koning trouwde vervolgens ook nog eens met Catherine, dochter van de Franse koning, en werd zo erfgenaam van de Franse troon in plaats van Karel VII. In 1422 stierven beide koningen. De Engelse Hendrik VI was toen nog maar een paar maanden oud, dus zijn ooms namen het regentschap waar. De Fransen die de kroonprins trouw waren gebleven geloofden niet erg meer in hun zaak, want Karel VI scheen een apathisch figuur.

Rood: Engelse territoria; Blauw: Frans grondgebied.

Ongeletterd boerenmeisje

Jeanne d’Arc uit het oosten van Frankrijk was er van overtuigd dat God haar had opgedragen ten strijde te trekken tegen de Engelsen en Karel VII naar Reims te brengen om hem tot koning te laten kronen. Zij meende de stemmen van de aartsengel Michaël en de heiligen Catharina en Margaretha te horen. In februari 1429 ging Jeanne naar de legerleider graaf Robert de Baudricourt om hem van haar missie te overtuigen.

Ze slaagde erin het vertrouwen te winnen van een aantal hooggeplaatste ridders en kreeg toestemming om de kroonprins op te zoeken in zijn verblijf in Chinon. Aanvankelijk werd ze gewantrouwd. Karel VII liet haar onderzoeken door een aantal geestelijken. Deze verklaarden dat ze geen ketter was. Karel besloot haar vervolgens een kans te geven, temeer omdat ook in Chinon een aantal ridders vertrouwen in haar hadden gekregen.

Het beleg van Orléans

Met een kleine legermacht trok Jeanne, in mannenkleren gestoken, op naar Orléans. Haar rotsvaste vertrouwen in een goede afloop bleek het zelfvertrouwen en de kracht van de Fransen hersteld te  hebben. In negen dagen wisten de Fransen het beleg van Orléans te breken. De verhalen over “de heks van Armagnac” zaaiden paniek onder de Engelsen en joegen velen op de vlucht. In korte tijd waren de Engelsen verdreven uit de hele Loire vallei. Jeanne d’Arc haar missie werd vervuld; op 17 juli werd Karel VII gekroond in de kathedraal van Reims.

Het lukte niet om Parijs in te nemen. Bij een poging het beleg van Compiègne te breken werd Jeanne gevangen genomen door Bourgondiërs, die aan de Engelse kant vochten. Tegen een flink geldbedrag werd ze overgedragen aan de Engelsen en opgesloten in het kasteel van Rouen.

Jeanne d'Arc in legeruitrusting

Ketter

De Engelsen wilden haar als ketter laten veroordelen. Hierdoor hoopten ze het koningschap van Karel VII in diskrediet te brengen en alsnog hun plannen met de jonge Hendrik VI te verwezenlijken. In februari 1431 werd Jeanne d’Arc voor een Inquisitie-rechtbank gebracht die onder leiding stond van de pro Engelse bisschop van Rouen, Pierre Cauchon.

Karel VII deed geen moeite om haar te bevrijden. Jeanne werd tot ketter verklaard en op 30 mei 1431 op de brandstapel verbrand op de Oude Markt in Rouen. Haar as strooide men in de rivier de Seine. De Honderdjarige oorlog sleepte zich nog 22 jaar voort en eindigde met de verdrijving van de Engelsen van Franse bodem, met uitzondering van Calais.

Rehabilitatie

Jeanne’s moeder slaagde er in 1450 het proces wegen ketterij te heropenen. En met succes: in 1456 verklaarde de paus de veroordeling wegens ketterij nietig. Vele eeuwen later werd Jeanne d’Arc zalig verklaard (1909) en vervolgens heilig verklaard (1920). Haar feestdag wordt gevierd op 30 mei, een belangrijke dag voor Frankrijk.