Vandaag is het precies achttien jaar geleden dat
Nelson Mandela president werd: 10 mei
1994. Op de foto een 'boef' in de gevangenis zonder enige vooruitzichten, op 10
mei de eerste zwarte president van Zuid-Afrika en een alom geprezen bestrijder
van de apartheid. In dit artikel bespreken we de voorgeschiedenis van Mandela’s
gevangenschap.
Van beroep
was Nelson Mandela advocaat. Het kleine dorpje Mvezo, dichtbij Mtatha, is zijn
geboorteplaats. Na de verkiezingswinst van de Nationale Partij in 1948 werd
Mandela actief in de politiek. Als lid van het ANC, het Afrikaans Nationaal
Congres, begon hij zich sterk te keren tegen het beleid van apartheid, het
systeem van rassensegegratie, dat ingesteld werd door de Afrikaners van de
Nationale Partij. Samen met mede-advocaat Oliver Tambo bood Mandela bovendien juridische
ondersteuning aan zwarte Zuid-Afrikanen. De wijze waarop Mahatma Gandhi zich
tegen de Britten in India verzette inspireerde de aanpak van Mandela. Via
geweldloos verzet zou de apartheid ten einde moeten komen.
Umkhonto we Sizwe
Op last van
verraad werden Nelson Mandela en 150 anderen op 5 december 1956 gearresteerd. Na
lange sessies van verhoor verkregen alle beschuldigden vrijspraak. Op dat
moment trad er een nieuwe politieke situatie in werking door de opkomst van de
Afrikanisten, een radicale groep zwarten die de Nationale Partij met geweld
wilden bestrijden. Deze Afrikanisten verstoorden de activiteiten van de ANC en
leidden ertoe dat de ANC allianties aanging met andere protestgroepen. Ook de
ANC had echter een gewapende vleugel, de Umkhonto we Sizwe. Nelson Mandela
kreeg over deze afdeling in 1961 de leiding.
Gewapend verzet
Als leider
van de Umkhonto organiseerde Mandela sabotages van militaire en gouvernmentele
doelen. Voor het geval deze vorm van verzet niet werkte, had Mandela een plan
opgesteld voor een mogelijke geurrilla oorlog. Ook wervde Mandela fondsen voor
de Umkhonto en regelde hij de paramilitaire trainingstrajecten. Over het
opblazen van doelwitten zei mede ANC-lid Wolfie Kodesh: “we deden het op zo’n
manier dat niemand gewond zou raken”. Volgens Mandela waren gewapende acties
een allerlaatste noodmiddel.
Mandela op de vlucht
De overheid
begon begin jaren zestig de ANC-leden op te sporen en zeventien maanden lang
was Nelson Mandela op de vlucht, tot zijn arrestatie op 5 augstus 1962.
Verondersteld wordt dat de Amerikaanse Central Intelligence Agency (CIA) de
Zuid-Afrikaanse politie had ingelicht over de schuilplaats van Mandela. De
Verenigde Staten beschouwde de ANC namelijk als terroristische organisatie.
Mandela werd opgesloten in het Johannesburg Fort. Hij kreeg een gevangenisstraf
van vijf jaar. Deze straf werd echter verlengd tijdens het Rivonia proces.
Levenslang
Mandela
verdedigde tijdens het proces zijn acties: “During my lifetime I have dedicated
myself to the struggle of the African people. I have fought against white
domination, and I have fought against black domination. I have cherished the
ideal of a democratic and free society in which all persons live together in
harmony and with equal opportunities”. Samen met vrijwel alle andere verdachten
werd Mandela veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf op 12 juni 1964. Achttien
jaar van zijn zevenentwintig jaar durende straf verbleef Mandela in een cel op
Robben Eiland (zie foto). Tijdens zijn gevangenschap steeg Mandela’s
populariteit enorm en begon hij symbool te staan voor het vredige verzet tegen
het apartheidsregime.
In 1990
verkreeg Mandela zijn vrijheid terug. Vier jaar later, op 10 mei 1994, was hij
de president van Zuid-Afrika. “I dream
of an Africa which is in peace with itself”, zei Mandela tijdens een interview
in 2000. Wereldwijd is Mandela in vele opzichten uitgegroeid tot het boegbeeld
van deze droom.
 |
| De cel waarin Mandela gevangen zat op het Robben Eiland. |
3 opmerkingen:
Opvallend dat Nelson Mandela hierboven vergeleken wordt met Gandhi. Zeker met Gandhi's uitsprkan over zwarte Zuid-Afrikanen 'Kaffirs' in zijn woorden in het achterhoofd. Kijk hier maar eens: http://www.gandhism.net/hisownwords.php
Ik vind Nelson Mandela eigenlijk meer van Anders Behring Breivik weghebben. Beiden grepen zij naar geweld als het uiterste middel om een einde te maken aan een systeem dat zij als onderdrukkend ervoeren. Nou moet ik daar wel bij zeggen dat Mandela zijn aanslagen niet zelf gepleegd heeft, maar daar als hoofd van de ANC toch wel verantwoordelijk voor was.
Het lijkt me wel sterk dat ABB een icoon wordt van vredig verzet tegen de sociaaldemocratie, maar zoals hierboven te lezen valt zijn er gekkere dingen gebeurd.
Anders Breivik vergelijken met Nelson Mandela is waarschijnlijk provocatief bedoeld van jou zijde, en raakt natuurlijk kant noch wal. Breivik schiet onschuldige jongeren dood als gevolg van waanideeën. Het ANC pleegde verzet tegen een beleid van rassensegregratie en hanteerde daarbij methodes van sabotage en gecoördineerd gewapend verzet. Over deze tweede methode kun je het oneens zijn (dat was Mandela grotendeels ook). Maar uiteindelijk koos Mandela duidelijk voor de vreedzame oplossing. Zo'n keuze in een situatie van zoveel racisme, na levenslange gevangenschap en jarenlange ellende in het land is bijzonder.
'Beiden grepen zij naar geweld als het uiterste middel om een einde te maken aan een systeem dat zij als onderdrukkend ervoeren'
Hier is natuurlijk niets tegenin te brengen, maar een dergelijk subjectivisme zorgt er natuurlijk wel voor dat heel veel vergelijkingen gemaakt kunnen worden, en de geschiedschrijving wel heel relativistisch wordt. Hoe vaak greep men in de geschiedenis immers wel niet naar geweld?
Als deze premissen bewust zijn gekozen dan klopt de vergelijking die je maakt inderdaad, maar je had net zo goed een willekeurige geromantiseerde vrijheidsstrijder in welk onderdrukkend regime dan ook kunnen noemen.
Een reactie posten