De doodstraf is waarschijnlijk al zo oud als de menselijke samenleving. In de tijd dat men nog in stamverband leefde werd de doodstraf al toegepast. Meestal werd deze straf niet opgelegd aan leden van de eigen stam, maar wel aan buitenstaanders, zelfs voor lichte vergrijpen. Toen stammen zich gingen verenigen tot staten ontstond de behoefte aan een meer uniform rechtssysteem, zoals de Codex Hammurabi uit Babylon (ca. 1780 v C). In dat wetboek hing de strafmaat niet alleen af van de misdaad die gepleegd was, maar ook van de maatschappelijke klasse van zowel dader als slachtoffer.
Ook de Grieken, de Romeinen en de Germanen kenden de doodstraf. De doodstraf moest het aangedane leed vergelden en gevaarlijke personen verwijderen. Openbare terechtstellingen dienden als afschrikwekkend voorbeeld.
Tegenstanders van de doodstraf
Er waren ook al heel vroeg mensen die zich uitspraken tegen de doodstraf. Zo zei de rechtsgeleerde en rabbijn Maimonides uit Cordoba al in de 12e eeuw dat het beter was om 1000 schuldige mensen vrij te laten dan één onschuldige ter dood te brengen. Het humanisme dat in de 15e en 16e eeuw in Europa opkwam bracht nieuwe opvattingen over de mens en daarmee ook nieuwe opvattingen over de doodstraf. In de achttiende eeuw waren het filosofen als Voltaire die het strafrecht van hun tijd hekelden als duister en wreed.
De Italiaanse filosoof Cesare Beccaria pleitte in zijn geschrift “Dei delitti en delle pene” (Over misdaden en straffen) expliciet voor de afschaffing van de doodstraf.
 |
| Jean-Léon Gérôme, Het laatste gebed van de christelijke martelaren (1883). In de Romeinse wereld werden christenen veelvuldig geëxecuteerd. |
In Nederland is de doodstraf (in vredestijd) als zijnde “wreed en onbeschaafd” pas afgeschaft in 1870. Tien jaar eerder had de laatste openbare terechtstelling plaatsgevonden. Op 31 oktober 1863 werd de 27 jarige Johannes Nathan op de Markt in Maastricht opgehangen omdat hij zijn schoonmoeder had vermoord. In 1939 ontstond er echter opnieuw een debat over de doodstraf. Sommigen waren er voorstander van de doodstraf weer in te voeren voor landverraders. De Duitse inval maakte een eind aan de discussie.
De Duitsers voerden de doodstraf in Nederland weer in en pasten hem ook op grote schaal toe. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Bijzondere Rechtspleging ingesteld. Landverraders en collaborateurs, in totaal meer dan 14.000 mensen, onder wie 242 Duitsers, werden voor speciale rechtbanken, de Bijzondere Gerechtshoven, gebracht. De doodstraf werd tijdelijk heringevoerd en 154 keer uitgesproken; 39 doodvonnissen zijn ook daadwerkelijk uitgevoerd. De laatste twee executies vonden plaats in 1952.
Ook tegenwoordig worden er af en toe pogingen ondernomen om de discussie over de doodstraf te heropenen. De meerderheid van de Nederlandse bevolking is volgens opiniepeilingen echter tegenstander van de doodstraf. De SGP is de enige politieke partij die voorstander is van herinvoering van de doodstraf. De Europese Unie stelt afschaffing van de doodstraf als voorwaarde voor toetreding van nieuwe landen.
De doodstraf nu
Nog 57 landen ter wereld hebben de doodstraf in hun strafwetgeving staan. Vooral in Azië en het Midden-Oosten wordt de doodstraf vaak opgelegd en uitgevoerd. In 2010 werden er wereldwijd 527 mensen ter dood veroordeeld en geëxecuteerd. Bij dit getal gaat het echter alleen om bekende gevallen. Waarschijnlijk zijn er in China in 2010 alleen al duizenden mensen ter dood gebracht, maar China houdt die aantallen geheim. De meeste westerse landen hebben de doodstraf geschrapt. De VS, India, Zuid-Korea, Taiwan en Japan zijn de enige democratieën die de doodstraf nog uitvoeren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten